Gdy opadnie bitewny kurz, czyli trochę o historii oraz o tym czy nasze oszczędności są zagrożone pomimo BFG i jak je chronić

Kończy się saga kasy wołomińskiej, bezsprzecznie najlepszej instytucji w ostatnich czasach bezpiecznie pomnażającej nasze oszczędności. Czy była to piramida finansowa a'la Ambergold, czy zamach banksterki i polityków na konkurencję tego się nie dowiemy. Pewnie prawda leży gdzieś pośrodku, ale sposób działania KNF nie pozostawia złudzeń co do wcześniejszych planów dotyczących tego skoku. Obecna szybkość działania tej instytucji – cały jeden dzień trwała próba ratowania firmy z depozytami, kredytami na prawie 3 mld zł, z dziesiątkami tysięcy członków, której tylko zabrakło płynności finansowej:) – jest prawdopodobnie powodowana potrzebą jak najszybszego zamknięcia tematu. Dopóki pieniądze nie wrócą do depozytariuszy dopóty media będą mały pożywkę, a to zabawa z granatem w ręku. Jeżeli pójdzie kolejne negatywne (fałszywe lub prawdziwe) info, co do któregokolwiek innego skoku, to scenariusz zachowań ludzkich jest przewidywalny. W tym roku zostało już zlikwidowanych kilka kas (Kopernik, św. Jan z Kęt, Wspólnota i Wołomin). Czy grozi nam efekt domina. A jeśli tak to czy jakoś możemy działać?

Zanim rozwiniemy ten temat, krótki rys historyczny o upadłości banków po 1989r. Pewnie niewiele osób zdaje sobie sprawę, że po transformacji ustrojowej, nie licząc ostatnich wydarzeń, w Polsce upadło 138 banków! Największa liczba upadłości przypadała na początki rozwoju kapitalizmu (apogeum lata 1995 i 1996) i dotyczyła, w przeważającej większości (132), lokalnych banków spółdzielczych. Ostatni z nich ogłosił niewypłacalność w 2001r. W śród banków komercyjnych upadłości przypadały na lata 1995-2000, z czego ostatnia, a jednocześnie najgłośniejszą była sprawa Poznańskiego Banku Staropolskiego w roku 2000. Warto jeszcze przypomnieć, że wtedy gwarancje BFG obejmowały tylko 90% depozytów do kwoty 11 tys euro, a za sprawą upadłości tego banku poziom został zwiększony do kwoty 22.500 euro.

Czy zatem jest się czego obwiać związku z upadłością, bądź likwidacją czterech kas spółdzielczych? Moim zdaniem tak. Mimo że do roku 2001 upadło łącznie 138 banków spółdzielczych i komercyjnych, to BFG – z racji wejścia w życie ustawy o BFG 17 lutego 1995 r. – zrealizował wypłaty gwarancji dla deponentów 94 banków, przy czym wypłaty środków gwarantowanych zostały dokonane na łączną kwotę ok. 800 mln złotych. Po kilkunastu latach stabilnego działania banków i skoków (2001-2013) mamy w 2014 roku powtórkę z rozrywki, ale już z innymi kwotami. Wypłaty z BFG w 2014r. tylko dla depozytariuszy SKOK Wspólnota i Wołomin przekroczą 3 mld złotych, a to dwie małe kasy. Fundusz ten zagwarantował także pewną kwotę związaną z przejęciem przez banki SKOK Kopernik i św. Jan. Pomimo świeżo wprowadzonej drastycznej podwyżki składek płaconych przez banki i kasy spółdzielcze do funduszu gwarancyjnego, jeszcze parę upadłości skoków lub małego banku wyczerpią pulę "ubezpieczenia". Gdyby problemy miał jakikolwiek duży bank z pierwszej 10, to pieniędzy na pewno nie starczy. No i co wtedy? Teoretycznie BFG zostanie wsparty przez bank centralny i mogą zostać podjęte inne systemowe działania w obronie stabilności systemu np.:

- dodruk pieniędzy, zawieszenie bądź ograniczenie możliwości wypłat pieniędzy z banków (bankomatów), zakaz płatności gotówkowych powyżej bardzo niskiego limitu, itd..

Ale nie ma do tego jasnych wytycznych tak jak teraz – w przypadku ogłoszenia upadłości instytucji objętej BFG za 20 dni mam pieniądze na innym rachunku wraz z odsetkami.

Co według mnie można i warto zrobić w sprawie potencjalnej ochrony oszczędności i depozytów gotówkowych przedstawiam w punktach poniżej

1.

Na razie trzeba uważnie obserwować rozwój sytuacji. Najprawdopodobniej po "uporządkowaniu" sprawy ze skokami nic strasznego się nie wydarzy. Co prawda wisi nad nami także potencjalny "reset" systemu opartego na rezerwie cząstkowej, ale nikt nie wie kiedy on nastąpi (może za rok, a może za lat 20). Jeżeli ktoś nie rozumie działania tego mechanizmu i wirtualnej kreacji pieniądza, to wystarczy przyjąć do wiadomości, że ok. 90% pieniędzy w elektronicznym obiegu nie istnieje w rzeczywistości. To znaczy gdyby wszyscy chcieli na raz wypłacić swoje oszczędności to starczyło by fizycznej gotówki na mniej niż 10% wartości depozytów.

2.

Dodatkowo warto zamienić od 5 do 20% aktywów w dobra przenoszące wartość, np. nieruchomości, fizyczne złoto i srebro, frank szwajcarski, kolekcja numizmatyczna, biżuteria itd. Traktować trzeba je jako swoistą polisę ubezpieczeniową na wypadek gwałtownego rozwoju sytuacji i utraty (lub braku możliwości dostępu) do oszczędności "papierowych". Środki te z założenia nie powinny nam być nigdy potrzebne. W "normalnych" czasach możemy na nich nawet tracić i to całkiem sporo (patrz wpis o srebrze i złocie). Trzeba je także trzymać w bezpiecznym miejscu (nie jest to skrytka bankowa). Nie wliczamy w to mieszkania w którym żyjemy.

3.

Zakładamy rachunki bankowe w bankach z większościowym udziałem skarbu państwa. Do takich należą m.in. PKO BP; Bank Ochrony Środowiska; Bank Gospodarstwa Krajowego. W przypadku kryzysu finansowego docelowo żaden bank nas nie zabezpieczy przed utratą oszczędności, ale jest szansa, że te banki będą dostępne najdłużej. To da nam chwilę czasu na działanie. Zadbać należy także o możliwie dużą liczbę kont (na siebie, na żonę, dziecko od 13 roku życia itd.). W przypadku ograniczenia wypłat gotówkowych na osobę (patrz Grecja, Cypr, Ukraina) zwielokrotniamy możliwość wypłaty oszczędności.

4.

Niezależnie od powyższych, póki nic złego się nie dzieje, wyszukujemy najlepsze oferty oraz promocje dla pomnażania naszych oszczędności. Wszędzie warto zadbać o dostęp elektroniczny i możliwość obsługi przez Internet. Pozwoli nam to uniknąć tradycyjnej kolejki w przypadku paniki i być może zdążymy przelać środki przed zawieszeniem działalności danej instytucji. Kto pierwszy ten lepszy.

5.

Jeżeli pojawią się następujące znaki na niebie i ziemi:

- KNF zleci programy naprawcze, lub wprowadzi komisarza do kolejnych skoków,

- w którymś z państw "starej" unii europejskiej upadnie duży bank posiadający spółki córki w Polsce

- zawieszony zostanie lub upadnie kolejna kasa lub  bank w krótkim czasie w Polsce.

- nastąpi oficjalna inwazja Rosji na wschodnią Ukrainę lub co dziś nie do pomyślenia na któreś z państw nadbałtyckich.

To powinniśmy sprawnie przelać posiadane depozyty w innych bankach lub skokach na przygotowane wcześniej rachunki jak wyżej. Nie zastanawiamy się, że zostało jeszcze tylko kilka dni do końca lokaty. Ryzykujesz utratę 100% kapitału versus ułamkowy zysk.

6.

Jeżeli sytuacja rozwija się dalej niekorzystnie. A takim jest na przykład medialny szum na temat bezpieczeństwa oszczędności, to dalszym kokiem jest wypłata fizycznej gotówki.

7.

Jeżeli będziemy mieli gotówkę w "ręku" jest dobrze. W najgorszym przypadku (sytuacja się uspokoi i wróci do normy) potrzymamy przez "chwilę" kasę poza instytucją bankową i kontrolą państwa polskiego. Jeżeli efekt domina będzie postępował, jesteśmy na wygranej pozycji. Mamy czas i wszystkie atuty w ręku, żeby nie tylko uratować nasze oszczędności ale je pomnożyć. Dlaczego i jak się do tego przygotować, w zależności od rozmiaru kryzysu – Polska, Europa, Świat –  poświęcę wpis w przyszłości. Mam nadzieję, że będzie to tylko miła lektura "co by było gdyby", ale warto się nad tym problemem zastanowić zawczasu. Z Wołominem też nikt się nie spodziewał tak szybkiego rozwoju sytuacji...

Jeżeli ktoś ma ciekawe przemyślenia i alternatywne pomysły, lub któryś z punków jest niezrozumiały to prośba o komentarz.